Opactwo w Auxerre (fr. Abbaye Saint-Germain d’Auxerre) to jeden z najbardziej charakterystycznych punktów w panoramie tego burgundzkiego miasteczka. Od V wieku rozrastało się nad tumbą świętego Germana, aby stać się jednym z najważniejszych centrów polityczno-kulturalnych średniowiecznej Europy. Wszystko to niemal bezpowrotnie przepadło w czasach Napoleona, gdy część ogromnej świątyni zburzono. Dopiero całkiem niedawno, bo u schyłku XX wieku powzięto prace renowacyjne, dzięki którym na powrót możemy cieszyć się magią tego miejsca. Zwłaszcza, że to tutaj znajdują się najstarsze freski we Francji.
Auxerre – Winem płynące, gotykiem usłane
Jeśli jesteś miłośnikiem średniowiecznej architektury Francji być może zainteresuje Cię moja książka. To pierwszy polski przewodnik po aż 101 francuskich kościołach wieków średnich. Dzięki niemu odkryjesz kolejne cuda architektury gotyckiej i romańskiej. Poznasz ich historie (a niekiedy także i legendy ✨). W środku ponad 400 stron i ponad 400 zdjęć! Takiej książki jeszcze nie było!
ŚWIĘTA FRANCJA
Święty German z Auxerre
Historia opactwa zawieszonego na zboczu rzeki Yonne związana jest nierozerwalnie z postacią świętego Germana. Urodził się on w Auxerre jako syn galo-rzymskiego arystokraty, co ułatwiło mu drogę do posady biskupa, którą objął w 418 roku. W trakcie swojego pontyfikatu odegrał kluczową rolę w zwalczaniu pelagianizmu w Brytanii. Umarł w drodze do Galii, podczas misji jej obrony przed Aecjuszem. Pomimo licznych podróży pragnął, by jego szczątki złożono w rodzinnym Auxerre. I tak też uczyniono.
10 miast we Francji, które pokochacie!
W październiku 448 roku jego ciało złożono w poświęconym św. Maurycemu (z Agaune) oratorium poza ufortyfikowanym castrum. W związku z licznymi pielgrzymkami do grobu świętego w VI wieku nad jego grobowcem wyrosła pierwsza bazylika. Prawdopodobnie jej fundację zawdzięczać możemy Klotyldzie, żonie Chlodwiga I. Dwa wieki później opiekę kościoła powierzono benedyktyńskim mnichom.
Opactwo w Auxerre w skrócie
Niemniej już od VII wieku zanotowano wyraźny wzrost znaczenia świątyni, której rozwój wspomagała potężna dynastia Karolingów. Dzięki nim właśnie opactwo w Auxerre stało się nie tylko ważnym miejscem na mapie europejskich szlaków pielgrzymkowych, ale także ważnym ośrodkiem politycznym, intelektualnym i artystycznym.
Katedra w Auxerre – Na wzór klasyków gotyku
Dowodem na to jest bogaty program architektoniczny kościoła, a także utworzenie prestiżowej szkoły zakonnej. U schyłku tysiąclecia Karolingowie ustąpili miejsca Kapetyngom, jednak nie miało to negatywnego wpływu na tutejszą wspólnotę. Wręcz odwrotnie, opactwo w Auxerre przeżywało wówczas swój złoty okres, czego przejawem stała się przebudowa świątyni w duchu romanizmu. Na kolejną trzeba było czekać niemalże trzy stulecia.
Trwające nad katedrą prace oraz opłakany stan kościoła w 1277 roku wymusiły gotycką metamorfozę świątyni. Niestety Wojna Stuletnia skutecznie opóźniła przedsięwzięcie, które końca dobiegło u progu XIV wieku. Z upływem kolejnych dekad obiekt ponownie popadał w ruinę, wraz z kręgosłupem moralnym opiekujących się świątynią mnichów.
Katedra w Bourges – Prosta i złożona
Szczęśliwie w 1629 roku opactwo w Auxerre przejęli Mauryści. Aż do wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej pracowali nad przywróceniem mu dawnej świetności. Kiedy już zawierucha opadła całość przejęło państwo, a opackie budynki posłużyły jako szpitalne izby. W 1812 roku bestialsko poćwiartowano kościół, odzierając go z jego przedromańskich elementów: części nawy oraz północnej wieży z narteksem. Wszystko to miało na celu dostosować teren do funkcji stadniny. Zabytek swoje powtórne „drugie życie” otrzymał w roku 1988, kiedy to rozpoczeły się tu szeroko zakrojone prace archeologiczne i konserwacyjne. Także wtedy rozpoczęto organizację muzeum, które zajmuje dziś część klasztorną.
Kościół św. Germana
Gotycki chór kościoła św. Germana pokryty został sklepieniem krzyżowo-żebrowym podczas XIV-wiecznej renowacji. Wokół niego powstał ambit prowadzący tylko do jednej kaplicy, poświęconej Najświętszej Marii Pannie. W ramach gotyckiej przebudowy planowano wzbogacić kościół o kolejne nawy boczne, acz prawdopodobnie z przyczyn finansowych plan ten zarzucono.
Kościół Jakobinów w Tuluzie – Pod kamienną palmą
Ślady tego zabiegu widoczne są choćby w południowym ramieniu transeptu, pełniącego dziś funkcję kaplicy. Uwagę zwraca tu zamurowana arkada ze ślepym tryforium powyżej. Całość wnętrza właściwie jawi się nieco jako śmiały projekt, którego nigdy nie zwieńczono.
W podziemiach prezbiterium znalazła się krypta, gdzie spoczęły resztki doczesne świętego Germana. Aż do XVIII wieku opatrzona była niewielkim oknem (łac. fenestella) dzięki któremu wierni mogli zobaczyć jego tumbę. Później rozwiązanie to zmieniono na żelazne kraty. Wokół jego grobu w IX wieku powstało również confessio pozwalające na przemieszczanie się tabunów wiernych z północy na południe. W XIV wieku jego surowe mury wzbogacono polichromiami o wzorze zwisającej kurtyny.
Katedra w Orleanie – Nie całkiem gotycka
Także i w podziemiach znajduje się największy skarb sztuki średniowiecznej – freski z IX wieku, zdobiące oratorium św. Szczepana. Przedstawiono na nich trzy sceny z Dziejów Apostolskich związane ze świętym męczennikiem: jego postać przed sądem, wizje oraz ukamienowanie. Oprócz niego, na karolińskich malowidłach pojawiły się figury dwóch biskupów.
Reszta kompleksu
Poza kościołem warto też rozejrzeć się po innych częściach kompleksu. Do najciekawszych z pewnością należy krużganek do którego prowadzi portal północny z tympanonem „Życia Świętego Germana”. Obecne galerie przebudowali Mauryści w ostatnich latach przed Wielką Rewolucją Francuską, wszakże istniały one tu już od XI wieku. Badania archeologiczne potwierdziły liczne pochówki w ich obrębie, a najwcześniejsze datowane są na wiek VI. Ma to związek z rozprzestrzenianiem się kultu świętego męczennika i pragnieniem bycia jak najbliżej niego. Nawet kiedy życie ziemskie dobiegnie już końca.
Troyes – Drewniana makieta
Będąc tu warto również zajrzeć do dawnego skryptorium, gdzie średniowieczni benedyktyni z wielką pieczołowitością kopiowali iluminowane manuskrypty. Ciekawy jest też refektarz z poziomem okien na tyle wysokim, by chronić braci przed oczami wścibskich. Co więcej, zwiedzać można piwnicę (400 m2!) , kapitularz czy dormitoria, wchodzące w skład Muzeum Opactwa św. Germana w Auxerre. Zebrano to artefakty związane z regionem od paleolitu aż do XIX wieku. Najważniejszym z nich jest XI-wieczny całun, którym owinięte było ciało świętego.
Opactwo Senanque – Na morzach lawendy
Mini eBook z pomysłem podróży po Dolinie Loary:
FRANCJA – Dolina Loary – Gotowy plan podróży
FRANCJA – Dolina Loary – Gotowy plan podróży to mini eBook z już zaplanowanym przebiegiem trasy samochodowej z Wrocławia po renesansowych zamkach i gotyckich katedrach Doliny Loary. Jeśli chodzi o zamku, znalazły się tu te najbardziej zjawiskowe (Chambord, Chenonceau czy Saumur), co do katedr – podobnie (Bourges, Tours czy Chartres). Dodać trzeba, że znalazł się tu również fragment Normandii oraz Burgundii.
Wewnątrz cudów nie ma, samo mięso! Czyli rozpiska na 17 dni – dzień po dniu wraz z linkami do noclegów i interaktywnej mapy podróży (+13 zjawiskowych zamków, które można wymienić z innymi punktami z mapy). Poza tym zebrałem tu garstkę ważnych informacji dla zmotoryzowanych, a także dodałem zbiór linków do artykułów z opisem najciekawszych miejsc zawartych w tym planie.
Dzięki niemu z pewnością zaoszczędzisz sporo czasu. Zamiast rozkminy co warto zobaczyć w Dolinie Loary masz gotową odpowiedź! Ściągaj, bukuj noclegi i przeżyj kolejną wspaniałą przygodę!
Lektura:
- Guidebook: Museum-Abbey of Saint Germain Auxerre – Society of the Friends of the Museums of Auxerre; ISBN: 2-909418-27-8.
- https://www.patrimoine-histoire.fr/P_Bourgogne/Auxerre/Auxerre-Saint-Germain.htm
