Zamek w Chaumont-sur-Loire – Wśród mórz zieleni
Zamek w Chaumont-sur-Loire znany jest w świecie przede wszystkim z ogromnego parku. Rokrocznie przybywa do niego liczne grono najznamienitszych projektantów ogrodów, rywalizujących o tytuł mistrza w swej dziedzinie. To właśnie oni zmieniają otaczające go bezkresne morza zieleni w prawdziwe dzieło sztuki. Jego zwieńczeniem zaś jest renesansowa rezydencja Katarzyny Medycejskiej w której po śmierci męża umieściła ona jego kochankę, Dianę de Poitiers. Nie dziwi więc, że tak barwne otoczenie wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Mini eBook z pomysłem podróży po Dolinie Loary:
FRANCJA – Dolina Loary – Gotowy plan podróży
FRANCJA – Dolina Loary – Gotowy plan podróży to mini eBook z już zaplanowanym przebiegiem trasy samochodowej z Wrocławia po renesansowych zamkach i gotyckich katedrach Doliny Loary. Jeśli chodzi o zamku, znalazły się tu te najbardziej zjawiskowe (Chambord, Chenonceau czy Saumur), co do katedr – podobnie (Bourges, Tours czy Chartres). Dodać trzeba, że znalazł się tu również fragment Normandii oraz Burgundii.
Wewnątrz cudów nie ma, samo mięso! Czyli rozpiska na 17 dni – dzień po dniu wraz z linkami do noclegów i interaktywnej mapy podróży (+13 zjawiskowych zamków, które można wymienić z innymi punktami z mapy). Poza tym zebrałem tu garstkę ważnych informacji dla zmotoryzowanych, a także dodałem zbiór linków do artykułów z opisem najciekawszych miejsc zawartych w tym planie.
Dzięki niemu z pewnością zaoszczędzisz sporo czasu. Zamiast rozkminy co warto zobaczyć w Dolinie Loary masz gotową odpowiedź! Ściągaj, bukuj noclegi i przeżyj kolejną wspaniałą przygodę!
W rękach rodu Amboise
Położony w połowie drogi pomiędzy Amboise i Blois zamek w Chaumont (fr. Château de Chaumont-sur-Loire) swymi korzeniami sięga schyłku wieku X. Wtedy to też, w obliczu konfliktu hrabiego Blois – Eudesa I z hrabią Andegawenii – Fulko III Czarnym, powstała tu niewielka forteca. Jej głównym zadanie była obserwacja i obrona brzegów Loary, niziny roztaczającej się aż do rzeki Cher oraz Doliny Beuvron.
Zamek w Saumur – Forteca z godzinek księcia de Berry
W podziękowaniu za trwanie przy hrabim Eudesie, jak i jego synu – Eudesie II, zamek w Chaumont przekazano normańskiemu rycerzowi imieniem Gelduin. Niedługo po tym stał się on częścią posagu jego córki, Denise de Fougères, która w roku 1054 wyszła za mąż za Sulpice I d’Amboise. Tym sposobem też twierdza weszła w skład majątku jednego z najstarszych rodów szlacheckich we Francji, w którego posiadaniu pozostawała przez cztery kolejne stulecia.
Przeciwko Koronie
Początkowo na łysej górze (łac. calvus mons, czyli chaumont) istniał kamienny donżon, podobny do tego który dziś zobaczyć możemy w nieodległym Montrichard. Kiedy jednak w XII wieku hrabia Blois – Tybald V zrównał go z ziemią, Sulpice II d’Amboise zainicjował wielką odbudowę. Niestety także i jego wysiłki poszły na marne. Już w kolejnym stuleciu król Ludwik XI nakazał bezwzględne zniszczenie posiadłości i przejęcie domeny Chaumont. Te dość ostre środki wymierzone były przeciwko właścicielowi z linii Amboise-Chaumont, Pierreowi I. Wstąpił on bowiem do tak zwanej Ligii Dobra Publicznego – sojuszu feudalnej szlachty z 1465 roku, wymierzonym przeciwko ekspansji Korony.
Zamek Chenonceau – Zamek Dam
Cztery lata zajęło królowi przebaczenie możnowładcom, którzy dzięki ułaskawieniu mogli odbudować swoje włości. I tak też było w Chaumont. Co prawda, Pierre I zmarł już w roku 1473, ale projekt odbudowy z powodzeniem kontynuował jego pierworodny, Charles I d’Amboise. To jemu zawdzięcza się powstanie nieistniejącego już dziś skrzydła północnego oraz skrzydła zachodniego. Jego śmierć w roku 1481 przyniosła chwilowy przestój na placu budowy, a także zakończyła pewną epokę.
Pod wpływem renesansu
Mimo to warto wspomnieć, że Pierre I wraz z żoną Anne de Bueil mieli aż 17 potomków. Wielu z nich piastowało wysokie godności. Na przykład Louis był biskupem Albi, Pierre II – biskupem Poitiers, Jacques – opatem Cluny, Georges natomiast – kardynałem, a także i arcybiskupem Narbony oraz Rouen.
Zamek Chambord – Kosztowny kaprys
Po kilkuletnim przestoju wszak, w roku 1498, pieczę nad dalszą rozbudową przejął najmłodszy syn Charles’a I, Charles II d’Amboise. Niemniej, gdy tylko w 1501 roku mianowano go gubernatorem Paryża, księstwa Mediolanu, Genui oraz Normandii opuścił jego miejsce zajął jego wuj -Georges d’Amboise. Jego panowanie, choć krótkie, przyniosło ukończenie brakujących skrzydeł – wschodniego i południowego.
Trzeba jednak podkreślić, że pomimo renesansowych wpływów, zauważalnych zwłaszcza w dekoracji czy spiralnej klatce schodowej, nie zdecydowano się tu na radykalną zmianę kierunku. Zakorzeniony w średniowiecznej tradycji plan budowli nadal pozostawał kwadratem z narożnymi wieżami i fosą wokół, co stanowiło rzadkość u progu XVI wieku – a już na pewno nad Loarą. Pomimo więc, że ówczesny kompleks nie posiadał już poważnych zabezpieczeń przed atakiem wroga, to wciąż jawić miał się jako potężna forteca i symbol władzy feudalnej.
Zamek w Amboise – Ułamek dawnego splendoru
Po śmierci Charlesa II w Chaumont (1511) oraz jego młodziutkiego syna Georges’a w Pawii (1525) zamek w Chaumont pozostał w rękach kobiet z rodziny. Aż do roku 1550, kiedy to nabyła go Katarzyna Medycejska, która po śmierci swego męża – Henryka II (9 lipca 1559) umieściła tu jego faworytę – Dianę do Poitiers. Sama zamieszkała zaś w zamku Chenonceau nad rzeką Cher. Podobno z arogancji kochanica króla wprowadziła tu kilka drobnych modyfikacji w skrzydle wschodnim (np. machikuły czy chodniki strzeleckie), aby poprzez swoje emblematy (szczególnie widoczne przy bramie wjazdowej) wpisać się jakoś w historię zamku. Sama jednak bardzo szybko przeniosła się do Anet, gdzie zmarła w roku 1566.
Zamek w Chaumont otwarty na Loarę
Przechodząca z rąk do rąk rezydencja zmieniła się mocno, gdy w roku 1750 wpadła w ręce Jacques’a Donatien Le Raya. Jego niechlubnym wkładem w historię tego miejsca było wyburzenie głównego skrzydła budynku w roku 1753. Uznany przez niego za zbyt staroświecki układ otworzył na Loarę, budując w jego miejscu potężny taras. Poza tym wszak otworzył on tu znaną w ówczesnym świecie manufakturę wyrobów ceramicznych i kryształów, którą kierował włoski artysta Giovanni Battista Nini. Spadkobiercą fortuny Le Ray’a był jego syn James Donatien Le Ray de Chaumont na którego cześć w Stanach Zjednoczonych powstały miejscowości Le Ray i Chaumont.
Zamek w Azay le Rideau – Narcyz w lustrze wody
W 1829 roku zakupił go baron d’Etchegoyen, ale przebudowę pięć lat później zainicjował hrabia Aramon. Ten znakomity botanik planował urządzić wokół zamku wielki park z cedrami i sekwojami, co połowicznie pokrzyżowała jego śmierć. Połowicznie, bo jego małżonka wzięła ślub z historykiem Josephem Walshem, przez co wspólnie kontynuowali plany jej męża. Ponadto też Walsh zainicjował przebudowę fasad od strony Loary.
Obrzydliwe luksusy
Wpisany w 1840 roku na listę najważniejszych zabytków we Francji – Monument Historique – zamek w Chaumont potrzebował jednak poważniejszych prac niż tylko lifting elewacji północnej. Z pomocą więc niejako przyszła dziedziczka wielkiej rafinerii cukru Marie Charlotte Constance Say, która wyszła za księcia de Broglie. W 1877 roku para zatrudniła Paula Ernesta Sansona, aby nie tylko odrestaurował zamek, ale i przystosował go do funkcji obrzydliwie luksusowej rezydencji. To właśnie wtedy pomieszczenia wypełniono niezliczoną ilością przebogatych artefaktów, głównie w stylu nowego gotyku, ale i też od podstaw zaprojektowano otaczający zamek ogród, za co odpowiedzialny był Henri Duchêne.
Loches – Miasto królewskie
Ciekawym elementem było również powstanie stajni, uważanych wówczas za najbardziej luksusowe w Europie. Głównie dlatego, że korzystały z elektrycznego oświetlenia, co dotąd oglądać można było tylko w niewielu przybytkach Paryża. Warto wiedzieć, że powstał kompleksowy projekt przebudowy zamku i przylegających do niego terenów. Niestety kryzys światowy z roku 1929 sprawił, że Say straciła fortunę. Tym sposobem już dziewięć lat później posiadłość wraz z 17-hektarowym parkiem nabyło państwo. Niemal dwie dekady zajęło usuwanie „wspomnień” po ostatnich lokatorach zamku…
Zamek w Chaumont-sur-Loire wewnątrz
Chociaż dzisiejsze – teatralne dekoracje niektórych komnat to zasługa właśnie pary książęcej. Pośród nich odnaleźć można XIX-wieczne meble, pokaźną grupę XVI i XVII-wiecznych tapiserii, XVII-wieczne mozaiki podłogowe czy zbiór broni oraz antyków (medalionów z terakoty Niniego, kryształów itp.). Największym skarbem jest tu wszak seria ośmiu Tapiserii Planet i Dni – wykonana w Brukseli u schyłku XVI wieku przez mistrza Martina Reymbouts’a. Sprowadzone tu przez ostatnich właścicieli dzieła miały podkreślić mistycyzm posiadłości. To w niej bowiem Katarzyna Medycejska spotykać miała się z Nostradamusem oraz Cosimo Ruggeri. I to ten pierwszy zresztą przepowiedzieć miał tu śmierć jej męża.
Zamek Chenonceau – Zamek Dam
Trzeba też dodać, że wiele z pomieszczeń wciąż czeka na odpowiednie wypełnienie, będąc obecnie przestrzenią dla dzieł sztuki nowoczesnej. Niemniej w przypadku tego miejsca to nie tylko sztuka sama w sobie stanowi o jego wyjątkowości. To współgrająca ze sobą całość, czyli także architektura i wspaniałe ogrody w których zatracić można się bez pamięci…
Więcej pięknych zamków w Dolinie Loary:
Lektura:
- Castillos del Loira – P. WIlard, R Nicko, wyd. Éditions Valoire-Estel; Blois, 2017.
- The domain od Chaumont-sur-Loire – wyd. Connaissance des Arts – Special Issue; 2015.
- https://domaine-chaumont.fr/fr
