Pałac w Schwerinie – Niemiecki Chambord

Pałac w Schwerinie (niem. Schweriner Schloss) należy do grona najważniejszych i najpiękniejszych reprezentacyjnych budowli mieszkalnych na terenie Niemiec. Jego zrekonstruowane wnętrza świetnie oddają klimat godny dawnego Wielkiego Księstwa Meklemburgii. Niezwykle malownicze położenie zaś przenosi zwiedzających do świata baśni w którym wciąż mieszka pewien psotny karzełek…

Zamek w Schwerinie

Pierwsze wzmianki o budowli w miejscu dzisiejszego pałacu pojawiły się już w roku 973! Chodzi tu o zapiski arabskiego handlarza, Ibrahima ibn Jakuba, który wspomniał o „zamku z wyspy na jeziorze” przy okazji podróży przez ziemie Słowian po wschodniej części Łaby. Strategiczne położenie okazało się kluczowe w historii fortecy, bowiem już w 1348 roku stała się ona rezydencją książąt Meklemburgii. Na przestrzeni kolejnych wieków zamek w Schwerinie sukcesywnie przebudowywano w duchu panujących ówcześnie nurtów, płynących tu głównie z Włoch.

Zamek Stolpen – Klatka hrabiny

Co prawda, w XVII wieku powstał plan przebudowy w duchu holenderskiego renesansu, jednak wybuch wojny trzydziestoletniej uniemożliwił jego powzięcie. Drobne rozbudowy i przebudowy wkrótce przestały być opłacalne. W związku z tym, w 1756 roku dwór przeniósł się do nowego pałacu w Ludwigslust. Już, albo dopiero, w 1837 roku Schwerin odzyskał utracony status stolicy, dzięki czemu dwór książęcy powrócił na dawne włości. 

W stronę francuskiego renesansu

Książę Paweł Fryderyk nie chciał wszak wracać na „stare śmieci”, bowiem opłakany stan istniejącego zamku oraz bryła posklejana pod wpływem różnych epok absolutnie nie wpasowała się w koncepcję jego rezydencji. Zadecydował on więc o budowie zupełnie nowego obiektu w miejscu dawnych ogrodów. Niestety, śmierć księcia zatrzymała ledwo rozpoczęty projekt. Jego następca, Fryderyk Franciszek II nie zdecydował się na kontynuację budowy, a na rekonstrukcję historycznych zabudowań. 

Zająć się nią mieli dwaj architekci: Gotfryd Sempere oraz uczeń Schinkla, Fryderyk August Stüler. Ostateczna wizja nie urzekła księcia, dzięki czemu swój pomysł mogli przedstawić inni architekci: Hermann Willebrand oraz Jerzy Adolf Demmler. Zanim przedłożyli odpowiednie szkice przestudiowali dokładnie zamki północnych Niemiec, Anglii oraz Francji, co zaowocowało ukierunkowaniem rekonstrukcji w stronę francuskiego renesansu. Z pewnością więc dlatego w tutejszym pałacu doszukać się można wielu nawiązań do zamków Doliny Loary i najważniejszego ich przedstawiciela: zamku Chambord. 

Zamek Chambord – Kosztowny kaprys

W maju 1857 roku z wielką pompą świętowano zakończenie prac nad skrzętnie wystudiowaną bryłą pałacu. Na tę okazję kompozytor Friedrich von Flotow stworzył nawet operę zatytułowaną „Johann Albrecht”. Niestety 57 lat później wybuchł tu potężny pożar, niszcząc aż 1/3 powstałych wtedy zabudowań. Skrzydła od strony jeziora i ogrodów spłonęły niemal doszczętnie, podobnie jak bogato zdobiona klatka schodowa i tak zwana Złota Sala. W 1919 roku pałac w Schwerinie stał się własnością państwa, które dwa lata później otworzyło jego wrota dla szerszej publiczności. Ocalałe sale niemal do końca XX wieku służył zarówno włodarzom regionu, mieszkańcom miasta, jak i zwiedzającym. 

Trwająca rekonstrukcja 

Panujące do lat 70 przekonanie o niskiej wartości artystycznej obiektu odbiło się mocno w samej jego bryle. Przeprowadzano tu bowiem wyłącznie niezbędne prace konserwacyjne, umożliwiające użytkowanie jego wnętrz, bez dbania o jakiekolwiek detale architektoniczne. Dopiero w 1974 roku rozpoczęto tu porządną rekonstrukcję, mającą za zadanie przywrócenie obiektu do stanu z 1857 roku. Całą dekadę zajęła odbudowa zniszczonych w tym czasie części, natomiast odtworzenie wnętrz trwało aż do lat 90 XX wieku. 

Od października 1990 roku pałac w Schwerinie pełni także funkcję siedziby parlamentu Meklemburgii-Pomorza Przedniego. W związku z czym architekci musieli dostosować przestrzeń pałacową nie tylko dla zwiedzających, ale też dla obradujących. Utworzono więc biura i pokoje konferencyjne z uwzględnieniem współczesnych zasad projektowania. Mimo wszystko, prace nad przywróceniem pałacu do stanu świetności nie zostały jeszcze ukończone. 635 pokoi na 23 tysiącach metrów kwadratowych powierzchni to przestrzeń, którą niełatwo będzie ponownie zagospodarować. 

Nieodpowiednie fundamenty

Warto też wspomnieć, że samo położenie obiektu na wyspie oraz jego nieodpowiednie w wielu częściach fundamenty powodują nierównomierne osiadanie budynku. Przykładowo, fasada od strony jeziora osiada 2 milimetry w ciągu roku. Sama oranżeria obniżyła się aż o pół metra w ciągu 150 lat! 

Zamek Neuschwanstein – Książę Mgły

Podczas planowanej odbudowy w XIX wieku wzmocniono istniejące fundamenty 18-metrowymi balami, aczkolwiek nie udało im się powstrzymać postępującego procesu. Nie oznacza to oczywiście, że pałac w Schwerinie rozsypie się jak domek z kart, ale postępujące osiadanie wpływa na liczne spękania, które wymagają nieustannej uwagi.

Pałac w Schwerinie i jego bryła

Pałac w Schwerinie jest budowlą na planie nieforemnego pięciokąta. Zdobi go sześć fasad, oddzielonych od siebie cylindrycznymi wieżyczkami w ich narożach. Najbardziej reprezentacyjna z nich zwrócona jest ku miastu. To właśnie tędy wiedzie most z posągami jeźdźców Christiana Genschowa, których punktem kulminacyjnym jest statua Niklota.

Ten obodrycki książę zasłynął jako obrońca Słowian połabskich przeciwko którym skierowano jedną z XII-wiecznych krucjat. Oprócz niego, na fasadzie umieszczono także posągi średniowiecznych władców Meklemburgii. Tę część wieńczy piękna, pozłacana kopuła z figurą Augusta Kissa, przedstawiającą Archanioła Michała.

Zamek Eltz – Zamek z bajki

Dalej, w skrzydle wschodnim zlokalizowana jest neogotycka kaplica zamkowa. Na wieżyczce narożnej tuż obok niej zawisł najstarszy element wyposażenia pałacu – brązowy dzwon, datowany na rok 1464. Z drugiej strony do wieżyczki przylega bogato zdobiona terakotowymi płytkami elewacja. Pośród przedstawionych tu osobistości znaleźli się członkowie dynastii meklemburskiej, rzymscy cesarze, niemieccy elektorzy oraz wpływowe postaci doby renesansu. Tę część fasady kończy wysmukła, 70-metrowa wieża projektu Gotfryda Sempere. U stóp wieży zaś znajduje się najbardziej efektowna strona pałacu – XIX-wieczna oranżeria. 

Pałac w Schwerinie wewnątrz

W bogato urządzonych salach rezydencji odnajdziemy mnogość mebli, obrazów i rzeźb z XVIII i XIX wieku. Do najciekawszej części ekspozycji należy tu jednak wystawa miśnieńskiej porcelany. Tutejsza kolekcja składa się z ponad 3 tysięcy części, wykonanych za czasów księcia Chrystiana Ludwika II Meklemburskiego (pomiędzy rokiem 1683 a 1756), co czyni ją jednym z najważniejszych zbiorów kruszcu w Europie. Dodać trzeba, że w jego skład wchodzą również elementy sprowadzone z Austrii czy też z Chin.  

Zamek Marienburg – Małe El Dorado

Obejmująca aż trzy piętra trasa zwiedzania prowadzi również przez salę z portretami dworzan, oszałamiającą Salę  Tronową oraz podziemia z ekspozycją książęcych sreber i broni. Pomimo tego, że wnętrza są stosunkowo nowe, przygotowano je z rozmachem i pieczołowitością godnymi dawnego Wielkiego Księstwa Meklemburgii. Zadbano tu o każdy detal, który zaciekawi każdego. 

Jednym z nich jest przewijająca się tu i ówdzie postać niskiego mężczyzny, zwanego Petermännchen. Według legendy, ów karzełek zamieszkuje pałacowe piwnice w których niegdyś parał się kowalstwem. Wyposażony w pęk kluczy i latarnię kobold pilnował, aby strażnicy nie zasypiali na warcie, a intruzów i złodziei przeganiał na cztery wiatry, czy to siłą czy też podstępem. 

Pałac w Schwerinie, przez wzgląd na swoje łudzące podobieństwo do najpiękniejszego z zamków Doliny Loary, sprawia że mamy ją właściwie na wyciągnięcie ręki. Przykładowo Szczecin od Schwerina dzielą zaledwie 3 godziny, co jest całkiem kuszącą opcją, by choćby na chwilę przenieść się do świata baśni.

Samochodem do Niemiec – Dolna Saksonia

Biorąc pod uwagę wspaniałe ogrody oraz katedrę Najświętszej Marii Panny i św. Jana (niem. Schweriner Dom St. Maria und St. Johannes), z ręką na sercu polecić można Schwerin jako miejsce weekendowego wypadu. Kto wie, może to właśnie gotyk ceglany będzie dla niektórych ważniejszym powodem wizyty w tym mieście. ;) 

Lektura:

• Palace Schwerin – wyd. Staatliches Museum Schwerin – Schlossmuseum Schwein.