Besalu – Podróż w czasie

Dawno, dawno temu… hmm,  w zasadzie nie tak dawno, bo zaledwie kilka miesięcy temu, miałem okazję przeżyć jedną z fajniejszych przygód w moim życiu. Co prawda była ona ściśle związana z pracą, ale zapewniła mi możliwość dość długiego pobytu w Barcelonie. Nie żeby stolica Katalonii mnie nudziła, bynajmniej! Trzeba było jednak zaplanować swój czas tak, aby nie zmarnować ani jednej, cennej minuty. Tak, aby przeżyć ten pobyt tak, jakby to miało się już nigdy więcej nie powtórzyć. Właśnie podczas jednego z weekendów nogi poniosły mnie więc do ukochanej Girony, pięknego miasta na północ od Barcelony.

O jej urokach rozpisywałem się już wcześniej w formie „przewodnika” poniżej:

Co warto zobaczyć w Gironie?

W związku z tym, że Gironę odwiedziłem już kilka razy, była nareszcie sposobność do eksploracji poza jej granicami. Wygospodarowałem więc kilka godzin na to, aby przenieść się w czasie poprzez portal, jakim jest miasteczko tego „jedynego mostu”, miasteczko które wydaje się, zastygło w Wiekach Średnich – zjawiskowe Besalu.

Jak dojechać do Besalu?

Aby dojechać do Besalu z Girony należy udać się na dworzec autobusowy (tuż przy dworcu kolejowym), na Placu Hiszpańskim (kat. Plaça Espanya). Bilet do miejsca przeznaczenia kupimy w budynku z napisem Estació d’autobusos de Girona (po prawo od wejścia na dworzec kolejowy) lub bezpośrednio u kierowcy przewoźnika TEISA (jeśli akurat będzie miał kaprys, aby go nam sprzedać). Koszt trwającej około godziny podróży to kilka EUR. Autobus zatrzymuje się przy Avinguda President Lluís Companys, skąd bez problemu trafimy na starówkę miasta. Po przeciwnej stronie będziemy mijać przystanek z którego skorzystamy podczas powrotu do Girony.

Wybierając się w podróż w głąb Katalonii, warto pamiętać o tym, że ludzie niechętnie mówią tu po angielsku. Jeszcze gorzej jest tu z… hiszpańskim! Żywy duch separatyzmu, którego na pewno napotkamy na naszej drodze, daje się tu odczuć jak nigdzie indziej. Im bliżej Vic, a dalej od Barcelony, tym ciekawiej! Ahoj przygodo ;)!

Średniowiecze wciąż żywe

Besalu (kat. Besalú) jako osada swoją historię rozpoczęła dość dawno temu, bo już około 1200/1100 roku przed narodzeniem Chrystusa. Logicznie więc jej rozwój przypadł na okres panowania Iberów i później Rzymian, ale to właśnie średniowiecze przyczyniło się do znacznego wzrostu wagi małej niegdyś lokacji. Okres prosperity rozpoczął się, kiedy wskutek reorganizacji terytoriów Wilfreda Włochatego (kat. Wifredo el Velloso) Besalu uniezależniło się od hrabstwa Gerony. Około roku 1000 miasteczko stało się jednym z najważniejszych w hrabstwie Katalonii, a prawa do własnego jarmarku tylko przyspieszyło jego rozwój.

Punktem kulminacyjnym był wiek XII, kiedy władca z rodzimej linii ufundował tu budowę trzech kościołów. Chociaż obecna struktura nie pokrywa się w zupełności z dawnym planem przestrzennym, to dzięki swej spójności architektonicznej jest jednym z najważniejszych założeń średniowiecznych Katalonii. Złoty okres nie daje o sobie zapomnieć nawet i dziś. Genialna sceneria dla masowych imprez o wiadomej tematyce rok rocznie przyciąga tu rzesze ciekawskich.

Rój katalońskich pszczół

Starówka Besalu jest urocza i niewielka, toteż udało mi się okrążyć ją kilka razy, zanim zdecydowałem się na dziwną rzecz. Mianowicie, jak rzadko wybrałem się na tour po mieście z przewodnikiem. Nie praktykuję takich przygód, chyba że to konieczne. Tutaj, jak się okazało, aby wejść do jakiegokolwiek miejsca o charakterze zabytkowym trzeba zafundować sobie taki spacerek. Wszak już dawno nie byłem tak bardzo zawiedziony…

Wszystko zaczęło się od zbiórki przy Biurze Informacji Turystycznej. Po ówcześnie zakupionym bilecie na tour w języku hiszpańskim, radośnie rechocząca pańcia przeliczyła swoje owieczki, po czym dała znak do marszu przez miasto.

-Stop! – krzyknęła jedna z pięćdziesięciu owieczek. Właściwie to dlaczego pani mówi po hiszpańsku? Nie możemy mówić po katalońsku? Przecież jesteśmy w Katalonii.

-Drogi panie, to jest tour w języku hiszpańskim. Kolejny, w języku katalońskim, odbędzie się za dwie godziny. – Wyśpiewała pańcia, po czym ponownie zaczęła nawigację.

-Droga pani, jesteśmy w Katalonii, więc żądam aby zwracała się do mnie po katalońsku. – Odburknął niemiły pan, niespodziewanie otrzymując aprobujący pomruk tłumu.

-Dokładnie, to jest Katalonia! – Padło z tłumu.

Sitges – Mniejszości raj

Sytuacja zaczęła robić się nieciekawa i jak zwykle popcornu pod ręką nie było. Bycie przewodnikiem to cholernie ciężki zawód. Wywiązała się katalońska kłótnia, której niestety nie byłem w stanie śledzić. Owszem, znam dobrze hiszpański, ale przy odpowiednich decybelach, z podkręconą prędkością kataloński podobny jest bardziej do nalotu roju pszczół niż do czegokolwiek innego. Pomyślałem, że za chwilę padnie pytanie kto nie mówi po katalońsku.

-Kto nie mówi po katalońsku?! – No i padło.

Zgadnijcie, kto nie mówił po katalońsku hehe. Ano ja! Nieśmiało podniosłem rękę, zwracając na siebie 47 oburzonych Katalończyków. Szczęśliwie, albo i nie, wraz ze mną zgłosiła się para Hiszpanów – równie oburzonych, co Katalończycy. Matko bosa, już dawno nie widziałem takiej bzdurnej dyskusji! Sytuacja zaczęła wymykać się spod kontroli, a ja, jak na złość myślałem tylko o popcornie. Dopingowałem Hiszpanów, bo w końcu zapłacili za ten tour po hiszpańsku, a mi było wszystko jedno. Dla mnie mogli mówić po chińsku, ale nagle pańcia ogłosiła, że będziemy jednak mówić po katalońsku.

Nosz w dupę jeża! Tak to ma wyglądać? Katalonia dla Katalończyków? To był moment w którym doszedłem do wniosku, że ten cały ruch separatystyczny wyrządził im wiele złego. Bardzo wiele. Bardzo złego. Przełknąłem niewidzialne różyczki popcornu i ruszyłem skonsternowany za tłumem, a z hiszpańskiego usłyszałem tylko vamos.

Co warto zobaczyć w Besalu?

Oczywiście Besalu posiada piękne zabytki i z tym polemizować się nie da. Czy jednak ludzie przyjeżdżają tutaj specjalnie dla nich? Raczej nie. Raczej to miejsce odpoczynku w przepięknej scenerii. Ucieczka dla Katalończyków od tłumu wielkiej Barcelony,  czy od innych, obowiązkowo katalońskich, miast. I zapewne tańsza alternatywa na spędzenie leniwego popołudnia. :) Oto najważniejsze zabytki Besalu:

Romański most

Romański most w Besalu (kat. Pont romànic) to najważniejszy obiekt w tym mieście, właściwie to jego wizytówka. Na wstępie trzeba nadmienić, że romański w moście jest tylko duch, bowiem oryginał został wysadzony podczas Wojny Domowej w Hiszpanii, w latach 30 XX wieku. Istotny w panoramie miasta wizerunek to zabieg rekonstrukcji, wykonany około 20 lat po owych wydarzeniach. To oczywiście nie jedyny taki epizod w historii tego miejsca, bo XI-wieczny most rekonstruowano już po wielkiej powodzi z 1315 roku. Zbiórkę pieniędzy na ówczesną akcję wsparł sam król, Jakub II (kat. Jaume II). Czym wyróżnia się most w Besalu? Otóż jest to 105 metrowa konstrukcja o siedmiu łukach, których filary wsparto wykorzystując warunki naturalne. To masyw skalny u stóp mostu zadecydował więc o jego zakrzywionej formie. Z czasem na moście umieszczono wieże przy których pobierano odpowiednie opłaty za wejście do miasta.

Ruiny kolegiaty Najświętszej Marii Panny

Kolegiata NMP w Besalu (kat. Col·legiata de Santa Maria) służyła głównie jako miejsce nabożeństw dla członków rodziny królewskiej, co też czyniło ją jedną z najważniejszych świątyń w mieście. Tak było jednak w wieku XI, ale wraz z pojawieniem się tutaj augustianów zmieniło się także jej przeznaczenie. Ruiny, które możemy podziwiać do dziś są efektem XVIII-wiecznej katastrofy budowlanej, w wyniku której zapadło się sklepienie centralne. Rok 1938 w zasadzie dokończył długotrwałą agonię kolegiaty, której resztki w połowie posłużyły jako budulec dla naprawy kościoła św. Wincentego oraz dla wspomnianego już mostu.

Katedra w Tarragonie – Rzymianie i szczury

Klasztor św. Piotra

Z klasztoru św. Piotra (kat. Monestir de Sant Pere) do naszych czasów zachował się kościół z 977 roku. Ufundowaną przez biskupa Miró świątynię konsekrowano w obecności najważniejszej osoby w historii miasta – hrabiego Bernata I de Tallaferro. Zamieszkiwany początkowo przez dwunastu benedyktynów klasztor, na przestrzeni kolejnych wieków, stał się beneficjentem uniezależnionej od Girony władzy. Przyklasztorna świątynia zaś stała się miejscem licznych pielgrzymek do relikwii świętego Pryma Męczennika i świętego Felicjana. Oddzielony kolumnami z kapitelami o zróżnicowanej ornamentyce ambit ukazuję istotę kościoła, jako miejsca adoracji resztek doczesnych świętych. Zachodnia fasada świątyni, poprzez figury dwóch lwów, nakreślała przybywającym tu potęgę i głosiła walkę z jakimikolwiek przejawami pogaństwa.

Kościół św. Wincentego

Oddany pod opiekę świętemu Wincentemu kościół (kat. Església de Sant Vicenç) to kolejna perełka doby romanizmu w Besalu. Jej założenie również przypisywane jest biskupowi Miró i tak jak poprzedni kościół, tak i ten pochodzi z 977 roku. W jego bryle widoczny jest jednak wpływ gotyku katalońskiego, który przełamuje surowy, romański styl. W 1413 roku do kościoła sprowadzono relikwie św. Wincentego, patrona kościoła. Kilka wieków wcześniej jednak trafiła tu z Rzymu relikwia św. Krzyża, skradziona w 1899 roku.

Ścieżką gotyku katalońskiego po Barcelonie

Mykwa

Na miejscu średniowiecznego placu Żydowskiego i późniejszej synagogi z 1264 roku znajduje się podziemna sala romańska zwana mykwą. To jedyne takie miejsce w Hiszpanii oraz jedno z trzech tego typu w Europie. Odkryty w połowie lat 60 XX wieku, napełniany nurtem rzeki, basen był miejscem oczyszczenia nie tylko ciała, ale i duszy. Oczyszczenie to było obowiązkowe dla mężczyzn, a praktykowano je w każdy piątek – przed zachodem słońca. Kobiety natomiast oczyszczały się rzadziej, tylko po miesiączce oraz przed i po urodzeniu dziecka. Nad mykwą wzniesiono synagogę, która służyła prawie dwudziestu rodzinom, aż do opuszczenia przez nich miasta, w roku 1436.

Besalu na koniec

Są jeszcze dwa miejsca na które warto zwrócić uwagę, będąc w Besalu:

• Tuż obok kościoła św. Piotra znajduje się XII-wieczny kościół-szpital świętego Juliana (kat. L’església-hospital  Sant Julià), który podejmował niegdyś licznych pielgrzymów. Interesujące są tu kapitele pilastrów z portalu głównego.
• Casa Cornellà, czyli XII-wieczny dom rodziny Cornellà to jeden z najlepiej zachowanych przykładów architektury mieszkalnej w Katalonii.

Co warto zobaczyć w Barcelonie?

Wyciągnięte rodem ze średniowiecza Besalu idealnie nadaje się na leniwą sobotę. Umiarkowana liczba turystów i niewielka ilość zabytków sprawi, że tutaj naprawdę odpoczniemy. Dodatkowym atutem tego miejsca jest powtarzalna w niewielu miejscach w Europie, atmosfera średniowiecznego miasta. Spragnieni większych wrażeń mogą wybrać się też do oddalonego nieco ponad 20 kilometrów Olot lub do Muzeum Salvadora Dali w Figueras (ok. 25 kilometrów).

Warto też oczywiście zatrzymać się tu na dłużej!

Lektura:

• http://www.besalu.cat