Tajemnice gotyckich katedr: Budowa

Jakich materiałów używano przy budowie gotyckiej katedry?⁶ 

Jednym z najważniejszych materiałów do budowy katedry było drewno. Na początku XII wieku Europa była wielkim lasem, który wycinano głównie na potrzeby tworzenia nowych pól uprawnych. Częste wylesienia sprawiły wkrótce, że drewno stało się dobrem niemal luksusowym, a do budowy tego typu obiektów nie wystarczyło byle jakie drewno. Pierwotnie najbardziej w cenie były najwyższe drzewa, które formowano w belki o nawet 20-metrowej wysokości. Kiedy nie było już możliwości ich pozyskiwania tam, gdzie było potrzeba ich jak najwięcej (czyli na terenach dzisiejszej Francji), rozpoczęto ekspansję na północ Europy.  

Katedra w Noyon – Kiełkujący gotyk

Niemniej jak wiadomo, także i tutaj wkrótce rozpoczęła się złota era gotyku, więc stosunkowo szybko budowniczowie musieli znaleźć inne rozwiązania. Tak też powstały rusztowania, mogące składać się z o wiele mniejszych belek, ale to nie rozwiązywało wszystkich problemów z materiałem. Do konstrukcji dachu bowiem wciąż potrzebne były duże i solidne dębowe belki (lub także później z orzecha włoskiego). Kiedy jednak ciężko było już uświadczyć pożądane gatunki drzew, ratunku szukano w sośnie, która świetnie sprawdziła się zwłaszcza do rusztowań. Cenne konstrukcje z wysokich belek natomiast rozmontowywano i po prostu przenoszono z miejsca na miejsce.

Katakumby Paryża – Memento Mori

Kluczowym materiałem był również kamień, bo bez niego budowa na taką skalę nie była by możliwa. Niemniej jego powszechność oraz możliwość zastąpienia go innym budulcem – np. cegłą nie przynosiły tyle trudności, co pozyskiwanie drewna. Występował on bowiem w wielu zakątkach kontynentu, choć niewiele miejsc mogło cieszyć się z posiadania dobrej jakości kamienia w pobliżu. Takie szczęście miały na pewno słynące z wielu świątyń Caen z kamieniołomem kilka kilometrów od miasta czy Paryż, gdzie budulec pozyskiwano bezpośrednio pod jego powierzchnią. Zresztą pochodzący z paryskich katakumb lutecki wapień posłużył też jako budulec dla katedr w Saint-Denis, Chartres, a nawet Auxerre (!).

Katedra w Auxerre – Na wzór klasyków gotyku

Nie można też zapominać o istocie zaprawy murarskiej, spajającej kamienie w jedność. Do jej wyrobu potrzebna była woda oraz wapno i piasek, którymi wypełniano przestrzenie pomiędzy budulcem. Podobną funkcję spajającą miało także żelazo, a jego największym producentem w średniowieczu było burgundzkie opactwo Fontenay. Trzeba również wspomnieć o piasku, ołowiu i tlenkach metali, które pozwalały na tworzenie wspaniałych i kolorowych szkieł, będących istotą gotyckiej katedry. Fascynujący jest fakt, że wszystkie materiały dostarczała natura i że przy użyciu, bądź co bądź skromnych narzędzi, ludziom tamtych czasów udało się wznieść jedne z najważniejszych dzieł sztuki w historii ludzkości.