Třebíč – W harmonii
Třebíč to niewielka miejscowość, która wyrosła na styku ziem morawskich i znojemskich, wokół benedyktyńskiego klasztoru. Po dziś dzień to właśnie on dominuje w panoramie miasta, a jego zachwycający kościół przypomina nam o istotnym wpływie mnichów na losy dawnego świata. Dzielnica Żydowska w jego cieniu z kolei pokazuje nam, że życie w harmonii, bez względu na fundamentalne różnice, było i nadal jest możliwe.
Třebíč na kartach historii
Historia Třebíču ściśle związana jest z fundacją benedyktyńskiego klasztoru, którą na początku XII wieku poczynili Przemyślidzi Oldřich Brněnski oraz Litold Znojemski. Już w kolejnym wieku drewniane założenie nad Igławą zostało przebudowane przy użyciu kamienia i to właśnie wtedy też wspaniały kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Wraz z przebudową na prawym brzegu rzeki wyrosła osada targowa, a nieopodal klasztoru zawiązała się silna wspólnota żydowska.
Rozwijający się na wzór królewskich miast Třebíč został jednak poważnie zniszczony podczas pożaru z roku 1468 – wyniku zaciekłych sporów Jerzego z Podiebradów z Maciejem Korwinem. Co ciekawe, dobra klasztorne przeszły wówczas w ręce szlachty, która stopniowo przebudowała klasztor na zamek. Pokój jednak nie trwał tu zbyt długo, bo gdy tylko miasto stanęło na nogi nadeszły kolejne zniszczenia. Tym razem wojny trzydziestoletniej, która przyniosła upadek miasta. Czego nie zniszczyły wszak wojska, zniszczyły wielkie pożary, które przetoczyły się przez miasto w latach 20. XIX wieku.
Znojmo – W winiarskim sercu Moraw
Niewątpliwie stało się to impulsem do rychłej odbudowy, której sprzyjał proces industrializacji. Rozwinął się tu m.in. przemysł meblarski i obuwniczy, ale jeszcze jedną dobrą passę w historii miasta przerwała II wojna światowa. W roku 1942 bowiem niemal trzystu Żydów wywieziono stąd do obozu koncentracyjnego w Terezinie. Po ich istnieniu zostały wspomnienia i świetnie zachowana Dzielnica Żydowska.
Co warto zobaczyć w Třebíču?
Chociaż Třebíč nie jest typowym kierunkiem podróżniczym to zdecydowanie warto poświęcić mu dzień lub przynajmniej kilka godzina. A to dlatego, że przez raczej niewielkie oblężenie turystyczne cieszyć można się tu niezmąconą ciszą. Ale głównie dlatego, że w 2003 roku najważniejsze zabytki miasta zagościły na liście światowego dziedzictwa kulturowego. Tytuł ten powinien utwierdzić Cię w przekonaniu, żewyprawa tu to doskonały pomysł. Zwłaszcza, jeśli jesteś miłośnikiem średniowiecza. Sprawdźmy więc, co warto zobaczyć w Třebíču?
Bazylika św. Prokopa
Bazylika św. Prokopa (czes. Bazilika svatého Prokopa) jest jednym z najwspanialszych przykładów średniowiecznej architektury sakralnej Czech. Zaobserwować możemy tu bowiem mieszankę zachodnioeuropejskich stylów tego okresu w najlepszym możliwym wydaniu. Ma to swoje uzasadnienie w XIII-wiecznej przebudowie, która garściami czerpała z gotyku francuskiego, ale i także z rozwiązań już wcześniej stosowanych na terenach Nadrenii. Co prawda, budynki tamtego okresu jeszcze kilkukrotnie przebudowano, a i sam konwent zamieniono w pałac, to wciąż – w samym kościele – zobaczyć można kilka bezcennych majstersztyków.
10 najpiękniejszych miejsc w Czechach
Zaliczyć do nich trzeba przede wszystkim trójnawową kryptę, pokrytą niemal w całości sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Na jej ascetyczną dekorację składają się różnorodne głowice o motywach roślinnych, ale uwagę zwracają również liczne znaki kamieniarskie, wskazujące na wiele warsztatów, pracujących przy wznoszeniu tego budynku. Jakby tego było mało, kaplicę północną wypełniają drugie, najstarsze na Morawach malowidła ścienne. Także i w części północnej wzniesiono romańską Porta Paradis. Do tego wszystkiego dochodzą wspaniałe sklepienia ośmiodzielne, wieńczące prezbiterium. Ten jakże nadzwyczajny w tej części Europy festiwal sztuki i architektury w 2003 roku wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Zamek
Dzisiejszy zamek (czes. Zámek Třebíč) to pierwotny klasztor benedyktynów, który w XV wieku został znacząco ufortyfikowano. Mimo to jednak nie oparł się on wojskom Korwina i po oblężeniu miasta w 1468 roku trafił w ręce Šternberków. Ostatnich mnichów wypędzono stąd w roku 1525, a gdy w 1557 roku budynki opackie nabyli Osovie z Doubravic przebudowano je na renesansowy zamek. Na przestrzeni wieków kolejni właściciele wielokrotnie modyfikowali założenie dostosowując je do najnowszych trendów. Tym samym zniszczono część fortyfikacji, a w trakcie barokowych przeobrażeń zmieniono nawet i wygląd kościoła (1725-1737).
Zamek Bouzov – Baśń po czesku
Obecnie jest to siedziba Muzeum Wysoczyny, gdzie bliżej zapoznać możemy się zarówno z historią miasta, jak i regionu. A także bazyliki, która jakby nie było, od wieków współistnieje z tutejszym zamkiem. Jedną z najciekawszych wystaw jest tu tzw. „Świat portali i bram”, gdzie oprócz historii odnajdziemy ciekawe artefakty z bazyliki św. Prokopa. Warto dodać, że zamek od 2018 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Dzielnica żydowska
Tutejsza Dzielnica Żydowska jest podobno jedną z najlepiej zachowanych w Europie. Od XIV wieku Żydzi oraz chrześcijanie – dwie różne grupy etniczne o różnych religiach, kulturach i tradycjach, żyły tu ze sobą przez wieki bez większych konfliktów. Nawet, gdy w 1723 roku prawo nakazało utworzenie gett żydowskich, chrześcijańscy mieszkańcy Dzielnicy Żydowskiej dobrowolnie zamienili się domami ze swoimi żydowskimi sąsiadami poza bramami getta. Dzięki temu też wpisano ją na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Praga na weekend
Trzeba dodać, że to jedyne świadectwo kultury żydowskiej poza Izraelem w tak prestiżowym zestawieniu. W formowanej na przestrzeni wieków dzielnicy dziś znajduje się ponad sto budynków, wśród których wymienić trzeba dom rabina, dom miejski, szpital czy przytułek, ubogich oraz dwie synagogi: XVII-wieczna Synagoga Przednia (czes. Přední synagoga) oraz Synagoga Tylna (czes. Zadní Synagoga) z tego samego okresu. Wszystko to zlokalizowane w otoczeniu wąskich, krętych uliczek, które nadają temu miejscu bukolicznego wymiaru.
Cmentarz żydowski
Najważniejszym miejscem, które jednak nie współgra zbyt dobrze z sielanką, jest położony na północnym zboczu wzgórza Hrádek, kirkut (czes. Židovská čtvrť). To jeden z największych i najlepiej zachowanych cmentarzy żydowskich na terenie kraju mający powierzchnię 12 tys. m2. Znajduje się na nim około 11 tys. grobów 3 tys. pomników nagrobnych, a najstarszy z nich datowany jest na rok 1631. Przy wejściu na cmentarz od początku XX wieku istnieje sala ceremonialna, w której odbywały się ostatnie pożegnania zmarłych. Spacer alejkami nekropolii to więc wspaniała okazja nie tylko do podziwiania sztuki sepulkralnej, ale też okazja do refleksji i zadumy nad upływającym czasem. W tym miejscu takie przemyślenia nabierają zupełnie innego znaczenia.
Czeski Krumlov – Perła Czech
Plac Karola
Nazwany na cześć Świętego Cesarza Rzymskiego i króla czeskiego Karola IV Plac Karola w Třebíču (czes. Karlovo náměstí) to jeden z największych rynków w Czechach. Wytyczono go już w II połowie XII wieku, lecz pomimo potężnych fortyfikacji uległ poważnym zniszczeniom w 1468 roku. Jego ruiny pozwoliły więc na budowę rynku w zupełnie innym stylu, ale z powodu wielkiego pożaru z 1822 roku i po nim śladów tu dzisiaj niewiele. Niemniej podziwiać możemy tu m.in. piękne dekoracje dwóch renesansowych kamienic. Najciekawszy pod tym względem jest narożny Malovaný dům, na którego zdobienia składają się sceny myśliwskie przemieszane z postaciami i scenami biblijnymi. Černý dům z kolei wypełniają personifikacje cnót. Poza tym na środku placu, w miejscu dawnej szubienicy, znajduje się XIX-wieczny pomnik świętych Cyryla i Metodego.
Kutna Hora – Kraina srebra
Wieża miejska
Nad rynkiem zaś góruje 75-metrowa wieża miejska (czes. Městské Věže) wzniesiona po roku 1335 jako część rozbudowanego systemu fortyfikacji miejskich Třebíču. W roku 1716 jednak połączono ją ze stojącym w pobliży kościołem św. Marcina. Jej szczyt zamieszkiwał niegdyś stróż czuwający nad bezpieczeństwem miasta, a także później – wójt. Dzisiaj udostępnia się ją zwiedzającym jako punkt widokowy, skąd podziwiać można nie tylko starówkę u jej podnóży, ale także Dzielnicę Żydowską czy zabytkowy kompleks klasztorny.
Telcz – W kategoriach cudu
Inne miejsca
Poza wspomnianymi pozycjami obowiązkowymi podczas zwiedzania Třebíču warto również zobaczyć XVII-wieczny klasztor kapucynów i kościół Przemienienia Pańskiego (czes. Kostel Proměnění Páně). Ciekawy jest również XVI-wieczny kościół cmentarny Trójcy Świętej (czes. Kostel Nejsvětější trojice), XX-wieczna cerkiew prawosławna świętych Wacława i Ludmiły (czes. Chrám svatého Václava a svaté Ludmily)oraz XX-wieczny kościół ewangelicki (czes. Evangelický kostel).
Ołomuniec – Czeskie miasto na żółwiach
Lektura:
