Katedra w Pelplinie
Katedra w Pelplinie to drugi co do wielkości ceglany kościół w Polsce. Choć nadano mu tytuł bazyliki katedralnej trzeba wiedzieć, że jego losy splecione są bezpośrednio z cystersami, którzy osiedlili się tu w roku 1276. Pierwotnie więc był to kościół opacki, stojący niejako w opozycji do wielkomiejskich katedr. W każdym razie, rozpoczęta u schyłku XIV wieku budowa kompleksu wraz ze świątynią trwała aż do II poł. wieku XVI.Dalsze losy tutejszych cystersów wyznaczały kolejne wielkie nieszczęścia: Reformacja – kiedy to kilkukrotnie starano się odebrać im majątek, Potop Szwedzki – podczas gdy zjawił się tu sam Karol Gustaw i oczywiście, rozbiory Polski.
Ostatecznie 2 kwietnia 1823 roku opactwo w Pelplinie przestało istnieć. Trzy lata później jednak Pius III wydał bullę De salute animarum, dzięki której Pelplin stał się stolicą diecezji chełmińskiej. Podniesiony do godności katedry dawny kościół opacki przeszedł więc metamorfozę podczas której planowano gruntowną regotyzację jego wnętrza. Szczęśliwie jednak nie doszła do skutku. Jeśli chodzi o samą budowlę także i II wojna światowa obeszła się z nią bardzo łaskawie. Dzięki temu też mamy dziś do czynienia z unikatową wręcz perłą gotyku w naszym kraju.
Katedra w Pelplinie – Nowy Doberan
Typowa dla gotyku ceglanego powściągliwa fasada w żaden sposób nie zdradza pięknego wnętrza. Dopiero tu bowiem znajdujemy się pod prawdziwie rozgwieżdżonym firmamentem sklepień, które od gwiazd przechodzą w najznakomitsze kryształy. Wspaniałą architekturę dopełnia zaś moc wielowiekowych artefaktów, pośród których znajdują się aż 23 ołtarze. Szczególnie ważny jest 25-metrowy ołtarz główny, skupiony wokół Koronacji Maryi, pędzla nyskiego mistrza Hermana Hana. Niemniej odnaleźć można tu także wspaniałe stalle opata i przeora z XV wieku czy piękny obraz przedstawiający Pokłon Pasterzy, raz jeszcze pędzla Hana. Ponadto warto wiedzieć, że do katedry przylega wirydarz, co jest w Polsce rzadkością. Na poddaszu natomiast znajdują się oryginalne przyrządy budowlane, a kilka kroków stąd leży muzeum z ogromnymi zbiorami sztuki średniowiecznej. Odnaleźć można tu piękne Madonny Szafkowe oraz jedyną w Polsce Biblię Gutenberga.
