Katedra w Saint-Lizier
Ostatnią na naszej liście spośród 10 średniowiecznych katedr we Francji jest katedra św. Lyceriusza w Saint-Lizier (fr. Cathédrale Saint-Lizier de Saint-Lizier). Co ciekawe, ta licząca dziś nieco ponad 1000 mieszkańców miejscowość w średniowieczu miała aż dwie katedry! Druga, poświęcona Najświętszej Maryi Pannie (fr. Cathédrale Notre-Dame de la Sède de Saint-Lizier), po dziś dzień leży zresztą w murach dawnego pałacu biskupiego. Niegdyś bowiem miasto podzielone było na dwie części i choć obie świątynie podlegały temu samemu biskupowi miały oddzielne kapituły. Aż do roku 1655, kiedy wreszcie połączono je w jedną. Wynikiem tego dawna katedra dolnego miasta, będąca pod wpływem władców Comminges, stała się zwykłym kościołem parafialnym. Finalnie jednak w 1801 roku diecezję Saint-Lizier rozwiązano, uzależniając miasto od zwierzchnictwa biskupa Pamiers.
Dawna katedra w Saint-Bertrand de Comminges – Katedra Pirenejów
Jeśli natomiast chodzi o historię tej katedry, swymi korzeniami sięga ona wieku XI, a do jej wzniesienia użyto wszechobecnych tu spoliów galo-rzymskich. Konsekracja świątyni miała miejsce w roku 1117, aczkolwiek już pod koniec kolejnego stulecia zainicjowano zasklepienie chóru i absydy oraz powiększenie transeptu. Także i wtedy pojawił się pomysł wyposażenia budowli w wieżę, której inspiracją stały się wieże kościołów Tuluzy. Na przestrzeni kolejnych stuleci wnętrze budynku uległo jeszcze kilku drobnym modyfikacjom, ale z dzisiejszej perspektywy najważniejszego dzieła dokonano na samym początku budowy.
Bazylika Saint-Just de Valcabrère – Na rzymskich podwalinach
Głównie dlatego, że to właśnie wtedy (XI w.) powstała piękna dekoracja malarska absydy włoskiego artysty, którego wpływy odnaleźć można w Katalonii – zwłaszcza w dolinie Aran (kat. Val d’Aran). Dzieło to podzielone jest na dwa poziomy: na wyższym przedstawiono motyw Wcielenia, natomiast na niższym znalazły się figury apostołów spośród których wyróżnić można św. Piotra i Pawła. Całość wieńczy imponujących rozmiarów Chrystus na Majestacie z XIII wieku. Oprócz malowideł bardzo ważny jest tu także krużganek, będący jedynym w departamencie Ariège. Posiada on cztery kompletne galerie, których najstarsze kapitele datowane są na II poł. XII wieku. Trzeba dodać, że katedra św. Lyceriusza leży na szlaku świętego Jakuba, a od 1998 roku znajduje się też na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
