Opactwo Najświętszej Maryi Panny w Le Thoronet
W sercu Prowansji znajduje się opactwo Najświętszej Maryi Panny w Le Thoronet – jedno z najbardziej reprezentatywnych dzieł architektury cysterskiej w Europie. Jego budowa miała miejsce głównie między 1160 a 1190 rokiem, a zakończono ją w połowie XIII stulecia. W okresie świetności mieszkało tam około 20 zakonników oraz kilkudziesięciu braci świeckich, którzy zarządzali majątkiem, wzbogaconym dzięki licznym darowiznom. Rozkwit tego ośrodka nie trwał jednak długo, bo już w 1430 roku władzę objęli komendatariusze, zazwyczaj niezbyt zaangażowani w losy wspólnoty. W połączeniu z wyniszczającymi wojnami religijnymi doprowadziło to do czasowego porzucenia opactwa. W 1791 roku sprzedano je zaś jako dobro narodowe, a dopiero jego uznanie za zabytek w 1840 roku umożliwiło rozpoczęcie niezbędnych prac konserwatorskich, odkładanych przynajmniej od XVII wieku.
Opactwo Senanque – Na morzach lawendy
Dziś niekwestionowaną perłą tego założenia jest dawny kościół opacki. Charakteryzuje go brak dekoracji oraz wyjątkowa akustyka z długim pogłosem, która wymuszała na mnichach powolne i precyzyjne śpiewy, co z pewnością sprzyjało kontemplacji. Niezwykle ciekawy jest również krużganek na planie trapezu, harmonijnie wpasowujący się w naturalne ukształtowanie terenu. W jego centrum znajduje się lawabo – fontanna służąca mnichom do rytualnych obmyć przed posiłkami. Poza tym uwagę zwraca kapitularz oraz dormitorium. Co ciekawe, surowa architektura Le Thoronet stała się źródłem inspiracji dla wielu światowej sławy architektów — Le Corbusier czerpał z niej przy projektowaniu klasztoru La Tourette pod Lyonem, Fernand Pouillon przy budowie bloków mieszkalnych nad portem w Marsylii, a w ostatnich latach John Pawson rozwinął na jej podstawie swój minimalistyczny styl.
