Ryga – I wszystko gra!

Ryga (łot. Rīga) jest największą ze stolic republik nad Bałtykiem, ale jej najpiękniejsza część zajmuje zaledwie niewielki fragment. Szybko jednak można przekonać się, że to wcale nie rozmiar ma znaczenie, a tak zwany klimat. Jedni twierdzą, że miasto go posiada, a inni wręcz odwrotnie. Jeśli więc należycie do grupy, która ulegnie czarowi secesyjnych kamienic tutejszej starówki, wkomponowanych w ducha średniowiecznego miasta, Ryga będzie miejscem idealnym dla Was. Jeśli jednak jesteście odporni na cuda architektury, cóż… zawsze warto spróbować!

Litwa, Łotwa i Estonia na urlop? Świetny pomysł! Ten Mini eBook z zaplanowaną trasą do krajów nadbałtyckich pomoże Ci w zorganizowaniu kilkunastodniowej podróży:

LITWA, ŁOTWA, ESTONIA – Gotowy plan podróży

LITWA, ŁOTWA, ESTONIA – Gotowy plan podróży to mini eBook z zaplanowanym przebiegiem trasy samochodowej z Wrocławia do krajów nad Bałtykiem. Idealny na wakacje, ale na weekend majowy też się nada.

Wewnątrz cudów nie ma, samo mięso! To rozpiska 15-dniowego wypadu – dzień po dniu wraz z linkami do noclegów z których warto skorzystać podczas tej podróży. Ponadto znajdziesz tu interaktywną mapę oraz garść informacji przydatnych przed wyjazdem. Dodatkowo też zebrałem tu linki do artykułów z opisami niektórych miejsc z listy.

Ta rozpiska to kilka zaoszczędzonych godzin. Plan już jest, teraz trzeba go tylko wykonać! 

12,99 zł

Kup teraz

Ryga na kartach historii

Chociaż historia miasta sięga czasów bałtycko-fińskiej osady rybackiej z II wieku naszej ery, to za datę jego powstania przyjmuje się rok 1201. Ma to związek z przeniesieniem do Rygi siedziby bremeńskiego biskupa, którego posłano do Liwonii z misją chrystianizacyjną. Przedsięwzięcie to wspierał powołany przez Alberta von Buxhövden Zakon Kawalerów Mieczowych (Fratres militiae Christi de Livonia), którego około 1500 braci przybyło tu wraz z kapłanem, by szerzyć wiarę w jednego Boga. Organizacja na wzór reguły templariuszy dość szybko jednak zakończyła swoją działalność na rzecz fuzji z krzyżakami.

Tallin na weekend

W osiem lat po przeniesieniu do Rygi biskupstwa wzniesiono tu romański kościół św. Piotra, pierwszy bastion wiary chrześcijańskiej pośród pogan znad Bałtyku. Fakt ten wpłynął na szybki rozwój osady i ułatwił kontakty handlowe z zachodem. W 1282 roku Ryga stała się członkiem legendarnej unii handlowej średniowiecza: Ligii Hanzeatyckiej, dzięki której urosła do rangi jednego z najważniejszych miast w tej części Europy.

Znaczącą rolę w procesie wzrostu gospodarczego miasta odegrali kolonizatorzy z Niemiec. Ich mocna pozycja utrzymywała się tu jeszcze przez kilka kolejnych wieków, co miało również swoją złą stronę. Nie trzeba było czekać zbyt długo, aby rdzenni mieszkańcy zwrócili się przeciwko apodyktycznym najeźdźcom. Już w połowie XIV wieku wybuchł pierwszy bunt uciemiężonych chłopów, początkując serię konfliktów, które z czasem przeniosły się na pozostałe grupy społeczne: szlachtę i kler.

Lubeka – Królowa Hanzy

U schyłku średniowiecza Liwonia, a więc i Ryga, znalazła się pod egidą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, natomiast w 1561 roku zyskała status Wolnego Miasta Cesarskiego. Pod koniec XVI wieku z kolei, teren nad Zatoką Ryską i rzeką Dźwiną zwany Inflantami, stał się jedną z części składowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Niemniej jednak już w 1621 roku część Inflant z Rygą na czele trafiła w ręce tolerancyjnych, w przeciwieństwie do Niemców i Polaków, Szwedów. Z początkiem kolejnego stulecia miasto dostało się pod panowanie rosyjskiego caratu, który skutecznie zwalczał wszelkie przejawy tożsamości narodowościowej. Siedem wieków ciągłego ucisku zakończyło się 18 listopada 1918 roku, kiedy Łotwa stała się odrębnym i niepodległym państwem.

Idzie Grześ przez Kieś, flagę Łotwy niesie…

Niestety nie trwało to zbyt długo, bo już w czerwcu 1940 roku Stalin, korzystając z zawieruchy wojennej, anektował Łotwę. Tym razem rusyfikacja była o wiele bardziej agresywna i ponownie w historii Rygi doszło do tego, że Łotysze byli mniejszością w swoim mieście. Lata ucisku zakończył właściwie tak zwany Bałtycki Łańcuch (łot. Baltijas ceļš, lit. Baltijos kelias, est. Balti kett), powstały w pięćdziesiątą rocznicę podpisania Paktu Ribbentrop-Mołotow. Utworzyły go dwa miliony trzymających się za ręce ludzi na przestrzeni 600 kilometrów: od Wilna, przez Rygę, po Tallin. Sprzeciw mieszkańców nadbałtyckich republik wobec okupanta zaowocował odzyskaniem niepodległości przez uciśnione kraje. 21 sierpnia 1991 roku Ryga na powrót stała się stolicą Łotwy, jednak pierwiastek okupanta wciąż pozostaje tu żywy, czego wyraźnym przejawem jest nie tylko sama architektura.

Co warto zobaczyć w Rydze?

My jednak skupimy się wyłącznie na architekturze, głównie na tej, która nie przywodzi na myśl ostatniej okupacji. Pomimo tego, że jest ona niestety nieodzowną częścią panoramy miejskiej, Ryga oferuje swoim gościom wiele ciekawszych miejsc. Oczywiście są to ślady po czasach Hanzy pod postacią wspaniałych świątyń gotyku ceglanego oraz urokliwych domów mieszczańskich, wyjętych rodem z Lubeki. I nieco mniej oczywiste, a równie istotne – ślady rewolucji przemysłowej z II połowy XIX wieku w formie fantazyjnych, secesyjnych kamienic. Należy w tym miejscu nadmienić, że Ryga jest jednym z głównych ośrodków secesji w Europie i to właśnie dzięki temu jej starówka w 1997 roku wpisana została na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Litwa, Łotwa i Estonia – Praktycznie

Katedra Najświętszej Marii Panny

Poświęcona Najświętszej Marii Panny (łot. Rīgas Doms) katedra jest największą średniowieczną świątynią nad Bałtykiem. W czasach kiedy powstała, czyli w XIII wieku, jej wieża miała natomiast aż o 50 metrów więcej niż dziś! Chociaż zachowały się elementy kamienia dolomitowego​, to jest ona jak najbardziej przykładem wspaniałego gotyku ceglanego, który w XIV wieku opanował niemal cały Basen Morza Bałtyckiego. Kościół poważnie ucierpiał podczas pożaru z 1547 roku oraz podczas Wojny Północnej.

Katedra w Rydze – Owoc nowego nurtu

Ślady barbarzyństwa usunięto jednak w trakcie XIX-wiecznych prac renowacyjnych, które uformowały znaną nam dzisiaj bryłę. Wnętrze kościoła zdominowane zostało przez olbrzymi barokowy prospekt organowy, gromadzący dziś tłumy melomanów. Oprócz muzyki warto przyjrzeć się licznym epitafiom oraz zajrzeć na krużganek, gdzie znajduje się późnogotycki kur, zdobiący dawną wieżę ryskiej katedry.

Dom Bractwa Czarnogłowych

Jednym z elementów flagowych w panoramie Rygi jest wspaniały Dom Bractwa Czarnogłowych(łot. Melngalvju nams, niem. Schwarzhäupterhaus). Należał on do stowarzyszenia bogatych, niezwiązanych węzłem małżeńskim kupców, których wpływy w mieście sięgały o wiele dalej niż handel. Budynek korzeniami sięga do I połowy XIV wieku, aczkolwiek nie da się ukryć, że pozostałe epoki miały na niego ogromny wpływ. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę zniszczenia II wojny światowej i wynikłą z ich przyczyny renowację, która zakończyła się na dobre w 1999 roku.

Znamienitym w jego konstrukcji jest ceglany fronton, wypełniony blendami i okraszony posągami Neptuna, Zgody, Pokoju oraz Merkurego. Zwieńczeniem jego szczytu jest piękny zegar astronomiczny. Wejścia do kamienicy strzegą Najświętsza Panienka z Dzieciątkiem Jezus oraz patron bractwa, święty Maurycy. Tuż przed kamienicą natomiast znajduje się, charakterystyczny dla miast niemieckich, pomnik Rolanda z XIX wieku.

Kościół św. Piotra

Kościół św. Piotra (łot. Rīgas Svētā Pētera baznīca) to najlepszy punkt widokowy w mieście. Z jego przebudowanej w II poł. XX wieku wieży rozpościera się bowiem zapierający dech w piersiach widok na ryską starówkę. Sama wieża, choć kilkukrotnie niszczona, w XVII wieku była jedną z najwyższych konstrukcji na świecie, mierząc aż 122 metry! Kościół natomiast wzniesiono w stylu romańskim, aczkolwiek w XV wieku dostosowano go do wymogów wszechobecnego wówczas gotyku ceglanego. Na wystrój jego ascetycznego wnętrza składają się dziś głownie epitafia z przełomu XVII i XVIII wieku oraz XIX-wieczne ołtarze.

Kościół św. Jana

Położony nieopodal dawny dominikański kościół św. Jana (łot. Svētā Jāņa Evaņģēliski luteriskā baznīca) to z kolei kwintesencja architektury gotyckiej i jeden z najlepszych przykładów tego stylu na Łotwie. Wszystko to za sprawą pięknego sklepienia sieciowego z przełomu XV i XVI wieku, którym pokryto jednonawową konstrukcję. Elegancji dodają mu także olbrzymie, ostrołukowe okna oraz ceglany szczyt schodkowy. Według legendy, podczas XVI-wiecznej przebudowy w jego murach zamurowano dwóch zakonników, którzy mieli zapewnić świątyni nieśmiertelność. To właśnie ich ofiarę symbolizują dziś dwie maski wmurowane w południową ścianę budowli.

Katedra w Lubece – W opozycji do kościoła Mariackiego

Plac Liwski

Līvu laukums to miejsce w którym koncentruje się głównie nocne życie miasta. Odwiedzający Rygę mogą tu zaszyć się w jednej z uroczych restauracyjek, aby skosztować prawdziwych, łotewskich przysmaków, często w towarzystwie wyśmienitej muzyki na żywo. Tło dla placu stanowi gama zabytkowych budowli, zdominowanych przez XIX-wieczny gmach Rosyjskiego Teatru Dramatycznego, będącego dziś najstarszą siedzibą teatru rosyjskiego poza samą Rosją.

Istotnymi są również budowle Wielkiej (łot. Lielā ģilde) oraz Małej Gildii (łot. Mazā ģilde), które od średniowiecza skupiały kolejno ryską elitę oraz pomniejszych kupców i rzemieślników. Oba, pierwotnie gotyckie budynki nie uchroniły się przed XIX-wieczną rewitalizacją. Przy placu warto również zwrócić uwagę na tak zwany Koci Dom przy ulicy Meistaru 10. U szczytów wież majestatycznej kamienicy znajdują się wypięte tyłkami do Wielkiej Gildii koty, które podobno przedstawiają stosunek właściciela budynku do elitarnego niegdyś bractwa.

Mury miejskie

Obwarowania miejskie dzisiejszej Rygi to zaledwie namiastka średniowiecznych obwarowań, które rozebrano w większości w połowie XIX wieku. Do naszych czasów przetrwały niewielkie fragmenty z jedyną Bramą Szwedzką (łot. Zviedru vārti) w północnej części miasta, zaś z wianuszka dwudziestu ośmiu baszt i wież zachowały się wyłącznie trzy budowle. Najważniejszą z nich jest tak zwana Baszta Prochowa (łot. Pulvertornis) w której dziś mieści się Łotewskie Muzeum Wojny. Spory fragment dawnych murów z nutką nowoczesności zachował się przy uliczce Torņa iela 4. Tam też spotkać można osobliwego ducha, który prawdopodobnie nie jest związany jeszcze z żadną legendą.

Wieżowiec Akademii Nauk Łotwy

Socrealistyczny wieżowiec Akademii Nauk Łotwy (łot. Latvijas Zinātņu akadēmijas augstceltne) nie jest oczywistym wyborem, ale na pewno go nie pożałujemy. Głównie dlatego, że z tarasu 21-piętrowego molocha możemy podziwiać Rygę z zupełnie innej perspektywy. Sam budynek zbudowano pod koniec lat 50 XX wieku na wzór słynnych Siedmiu Sióstr Stalina, które są też bardzo bliskimi krewniaczkami naszego Pałacu Nauki i Kultury. Z co najmniej pięciu projektów wybrano ten, który dosadnie odzwierciedlał ówczesne ambicje ideologiczne. Mało tego, budynek uważa się* za świetnie wpasowany w otaczającą go przestrzeń. Choćby dla zweryfikowania tego faktu, wierzcie mi, warto się tam udać!

Kościół Mariacki w Lubece – Prekursor gotyku ceglanego

Inne ciekawe miejsca

Rzecz jasna Ryga, jako stolica oferuje nam to i znacznie więcej! Nie można przecież nie wspomnieć na przykład o urokliwych Trzech Braciach (łot. Trīs brãli), czyli gotycko-barokowych kamieniczkach, które prędzej przywiodą nam myśl o domku dla lalek niż to, że można w nich zamieszkać. Z kolei secesyjne skarby ryskiej starówki to prawdziwe dzieła sztuki, które wymyślnymi zdobieniami swoich fasad aż proszą się, aby zajrzeć do środka. Pośród ponad 130 budynków tego stylu warto wyróżnić Dom Bogusławskiego czy Dom Kariatydy i Atlanta, ale najbardziej interesujące obiekty znajdują się poza obrębem starego miasta – wiele z nich projektu Michaela Eisensteina. Jedną z reprezentacyjnych ulic jest tu ulica Alberta (łot. Alberta iela).

Istotnymi budowlami w panoramie miasta są również gotycka katedra św. Jakuba (łot. Svētā Jēkaba Katedrāle) z charakterystycznym hełmem cebulastym oraz dawny Zamek Kawalerów Mieczowych (łot. Rīgas pils) – dzisiejszy pałac prezydencki. Dobrymi punktami widokowymi są tu most Vanšu tilts nad Dźwiną oraz leżąca na rzece wysepka Zaķusalas. Lubiącym dalekie spacery lub mającym więcej czasu na odkrywanie dobrodziejstw stolicy Łotwy może spodobać się widok z Wieży Telewizyjnej czy też Dzielnica Spīķeri z dawnymi spichlerzami oraz straganami zlokalizowanymi w dawnych garażach dla zeppelinów.Na chwilę spokoju na łonie natury liczyć możemy w Parku Pamięci (łot. Uzvaras parks), gdzie znajduje się ogromny Pomnik żołnierzy Armii Radzieckiej, zwanym Pomnikiem Zwycięstwa (łot. Uzvaras piemineklis). Dokładnie po przeciwległej stronie miasta znajduje się inny ważny pomnik, Pomnik Wolności (łot. Brīvības piemineklis).

Ryga – I wszystko gra!

Stare Miasto Rygi to jeden wielki koncert. Od rana do wieczora w niezliczonych kafejkach i restauracjach gra tu muzyka, ale to co cieszy ucho najbardziej to koncerty na żywo. I wcale nie chodzi tu o muzykę popularną, a o koncerty muzyki ludowej w której brzmieniu można zakochać się bez pamięci. Do czasu pobytu na Łotwie nie sądziłem, że kraj ten jest tak bogaty muzycznie, a jednak! Podobno najbardziej znanym instrumentem jest kokle, a jego brzmienie porównać można z idylliczną gitarą. Przez godzinę siedziałem z rozdziawioną buzią w restauracji, w której cztery atrakcyjne panie wygrywały melodie tak piękne, że świat zdawał się nie istnieć. Kto by powiedział, że drewniane pudełko na nóżkach może zdziałać tak wiele!

Kolejnym poznanym przez mnie na Łotwie instrumentem jest ģīga! Wyglądem przypomina zdeformowane skrzypce i posiada zaledwie dwie struny. Tego instrumentu z kolei mogłem posłuchać naprzeciwko Domu Bractwa Czarnogłowych, a jego wirtuozem był pełen energii młodzieniaszek. Przez cały spektakl zachodziłem w głowę czy faktycznie trzeba aż tak mocno pracować rękoma, aby wydobyć z tego instrumentu tak prostą i zarazem tak piękną muzykę. Ponadto tu i ówdzie udało mi się napotkać cytrę czy magiczne cimboleoraz naturalnie skrzypce czy nieśmiertelny akordeon.

Samochodem przez Litwę, Łotwę i Estonię

Muzyczna oprawa sprawia, że miasto ma swój niepowtarzalny klimat. Do tego dochodzi jeszcze mistyczny element, którego istnienie niejednokrotnie można przegapić. Chodzi tu o symbole z łotewskiej mitologii, nawiązujące do różnych aspektów życia, bóstw czy żywiołów (np. wąż – symbol mądrości, swastyka – symbol energii słonecznej), będące skarbem kulturowym tego kraju. Dostrzec je można właściwie wszędzie, trzeba się tylko rozejrzeć! Zanim wyruszycie w podróż do Rygi, warto zapoznać się z podstawowymi symbolami.** Już sam fakt istnienia takiego „magicznego alfabetu” zdaje się być czymś niezwykle interesującym. A zapoznanie się z jego znakami z pewnością pomoże nam lepiej poznać tutejszą kulturę.

Noclegi w Rydze

Tradycyjnie w kwestii noclegów polecam sprawdzony wielokrotnie Booking.com. Planując swoją podróż do Rygi z odpowiednim wyprzedzeniem, z pewnością zaoszczędzicie trochę pieniędzy na inne przyjemności. Warto więc pomyśleć o tym już teraz i spokojnie wyruszyć na podbój miasta.

Lektura:

• Litwa, Łotwa i Estonia – Travelbook Ergo Hestia & wyd. Bezdroża; 2016.
• Latvian Academy of Sciences Building – Monuments of Art and Architecture in Riga – Maija Rudovska, wyd. Institute of Art History of the Latvian Academy of Art; Ryga, 2015.*
• https://www.local-life.com/riga/articles/history
• http://www.doms.lv/info/?mnu_id=50
• http://www.janabaznica.lv/vesture/
• https://latvians.com/index.php?en/CFBH/Zimes/zimes-00-sheet.ssi**