Saint-Michel d’Aiguilhe – Kaplica na skalnej igle

Kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe (fr. Chapelle Saint Michel d’Aiguilhe) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów sakralnych nad Loarą. Niezmiennie od wieków pręży się na wulkanicznej skale, przyjmując tabuny pielgrzymów. Dawniej wędrujących do grobu świętego Jakuba w Santiago de Compostela, dziś przybywających po prostu, aby podziwiać sanktuarium księcia niebiańskich zastępów. 

Wybierasz się na południe Francji? Ten Mini eBook może okazać się pomocny podczas planowania. Zwłaszcza jeśli Twoim celem są zabytki tej części kraju:

FRANCJA Południowa – Gotowy plan podróży

FRANCJA Południowa – Gotowy plan podróży to mini eBook z zaplanowanym przebiegiem trasy samochodowej z Wrocławia. Jej celem są gotyckie katedry tej części kraju oraz urokliwe miasteczka Oksytanii. Sama śmietanka architektury średniowiecznej w wyważonej formie.

Wewnątrz cudów nie ma, samo mięso! Czyli rozpiska na 19 dni – dzień po dniu wraz z linkami do noclegów i interaktywnej mapy podróży. Poza tym zebrałem tu garstkę ważnych informacji dla zmotoryzowanych, a także dodałem zbiór linków do artykułów z opisem najciekawszych miejsc zawartych w tym planie.

Dzięki niemu z pewnością zaoszczędzisz sporo czasu. Zamiast rozkminy dokąd by tu pojechać, masz tu plan podany na tacy! Ściągaj, bukuj noclegi i przeżyj kolejną wspaniałą przygodę na południu Francji.

Więcej o tej trasie znajdziesz we wpisie: Samochodem na południe Francji – Podróż w czasach zarazy

10,99 zł

Kup teraz

Sanktuarium archanioła

Charakterystyczna skała wulkaniczna, zwana dawniej igłą (aiguilhe), już od zarania dziejów uznawana była za miejsce święte. Świadczyć o tym mają trzy potężne kamienie, które mogły wchodzić w skład prehistorycznego dolmenu. W czasach rzymskich zaś w miejscu tym czczono Merkurego – boga handlu i kupców, a kiedy zjawili tu chrześcijanie skałę poświęcono świętemu Michałowi. 

Opactwo w Conques – Skarb leśnej pustyni

Pochodzący z Bliskiego Wschodu kult świętego przywędrował tu z Włoch, gdzie pojawił się już pod koniec V wieku. Księcia niebiańskich zastępów często przedstawia się jako młodego mężczyznę strącającego szatana do piekła lub z wagą dusz na Sądzie Ostatecznym. Wspólnym mianownikiem poświęconych mu kościołów Wieków Średnich natomiast jest ich wysokie położenie. Dobrymi przykładami na to są Góra św. Michała w Normandii, kościół warowny św. Michała w rumuńskiej Cisnadioarze czy Sacra di San Michele niedaleko Turynu. 

Na szlaku św. Jakuba

Według karty założycielskiej z II tomu Gallia Christiana z 1720 roku, kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe ufundowana została przez dziekana kościoła w Le-Puy-en-Velay, Truannusa, który o wsparcie w działaniu poprosił tutejszego biskupa – Godesclaca. Zanim jednak rozpoczęto budowę skupiono się na utorowaniu przyzwoitej drogi, bowiem dotąd szczyt dostępny był tylko dla najzwinniejszych. Uprzątnięcie terenu oraz ambicje obu mężczyzn sprawiły, że w 962 roku odbyła się konsekracja kaplicy na szczycie.

Sacra di San Michele – Włoska góra św. Michała

Była to niewielka i prosta budowla na planie centralnym z malutkimi apsydiolami, które przetrwały do naszych czasów. Jej znakomite położenie na przestrzeni wieków przyciągało tysiące pielgrzymów, dzięki czemu też leżące dziś obok, Le-Puy-en-Velay, dało początek jednemu z głównych szlaków pielgrzymek do grobu świętego Jakuba (Via Podiensis). Trzeba wspomnieć, że zasługę tę również przypisuje się wspomnianemu biskupowi, który jako pierwszy pielgrzym, dziewięć lat przed budową kaplicy wyruszył stąd do Santiago de Compostela. 

Przebudowa i wieki spokoju

W związku z rosnącą liczbą przybywających do sanktuarium archanioła, w XI wieku u jego podnóży powstał szpital oraz cmentarz, wspomagające przyjmowanie pielgrzymów oraz grzebanie ubogich. W następnym stuleciu natomiast dobudowano do nich oktagonalną kaplicę poświęconą św. Klarze (fr. Chapelle Saint-Clair), która po dziś dzień trwa przy wulkanicznej skale.

Nie tylko jednak dolne partie doczekały się rozbudowy, ale i sama kaplica. To właśnie w XII wieku dodano do niej krótkiej nawy w części zachodniej, eliptyczne obejście, dwie kaplice boczne, narteks z galerią, bogato zdobiony portal i dzwonnicę. Poprawiono także znajdujące się tu już od dwóch stuleci malowidła, dodając do nich kolejne sceny. Co ciekawe, inspiracją dla rozbudowy miała być kaplica królewska w Akwizgranie, która z czasem wyewoluowała we wspaniałą katedrę.*

Katedra w Akwizgranie – Kamienny Relikwiarz

Szczęśliwie albo i nie, kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe pozostała tylko kaplicą. Brak miejsca na dalsze rozbudowy, które z dużą dozą prawdopodobieństwa zmieniłyby wygląd wzgórza, zagwarantował tu wieki spokoju. Na ich przestrzeni nie wydarzyło się chyba nic sensacyjnego, aczkolwiek kilka wydarzeń zasługuje na wspomnienie. W 1275 roku na przykład zawaliła się tu dzwonnica, a w 1562 roku z kolei protestanci obalili znajdującą się tu figurę świętego Michała.

Kluczowym był na pewno wiek XIX, który przyniósł tu szereg zmian. Już pierwszej połowie tego stulecia architekt nazwiskiem Mallay, po ponad półtysiącletniej przerwie, przywrócił budowli dzwonnicę. W 1840 roku obiekt wpisano jednak na listę Monument Historique przez co zajął się nim generalny inspektor ds. pomników historii, Prosper Mérimée. W 1851 roku nakazał rozbiórkę dzwonnicy i wzniesienie nowej. Ponadto też zalecił usunięcie tynku, który ujawnił freski z X i XII wieku. Do ich rekonstrukcji powołał Anatola d’Auvergne. 

Mont Saint-Michel – Opactwo na krańcu świata

Kiedy już wydawać się mogło, że poznano wszystkie tajemnice tego miejsca, w połowie XX wieku pracujący tu archeolodzy odkryli ukryte w ołtarzu skarby. Pośród nich znalazł się drewniany krucyfiks z XI wieku (prawdopodobnie pochodzący z Santiago de Compostela), a także metalowy krzyż bizantyjski z wizerunkiem Najświętszej Marii Panny i Dzieciątka Jezus. W 2004 po raz kolejny w historii odrestaurowano malowidła, a dekadę później kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe uzyskała tytuł 4 najchętniej odwiedzanego przez Francuzów zabytku. Dziś zaś jest częścią popularnego spektaklu świetlnego Puy-de-Lumière, który ukazuje zabytki w zupełnie nowych odsłonach. 

Kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe

Bazaltowa igła na której wyrasta kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe ma wysokość 82 metrów. Jej podstawa ma średnicę 170 metrów i zwęża się ku górze o 113 metrów. Aby dostać się na szczyt trzeba pokonać 268 stopni wkomponowanych w zbocze skały. Po drodze dostrzec można też kilka jam, wykorzystywanych niegdyś przez pustelników. Dookoła samego obiektu utworzono swoisty taras widokowy z piękną panoramą na okolicę. Idealnie widać stąd katedrę Najświętszej Marii Panny (fr. Cathédrale Notre-Dame-du-Puy) oraz słynną figurę Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem Jezus (fr. Statue de Notre Dame de France).

Dawna katedra w Saint-Bertrand de Comminges – Katedra Pirenejów

Dekorację południowo-wschodniej fasady kaplicy, podobnie jak w przypadku katedry, charakteryzują wielokolorowe kamienie i łuki nadające jej egzotyczny wygląd. Domniemać można, że jest to wpływ architektury islamskiej, którą obserwujemy choćby w hiszpańskiej Kordobie. Zdobią ją mozaiki z czerwonego, białego i czarnego kamienia o geometrycznych wzorach, akcentowanych reliefami wyrzeźbionymi z jaśniejszego kamienia. 

Twierdza Cisnadioara – Klejnot w koronie Gór Sybińskich

Nadproże ozdobione zostało dwoma syrenami z ogonami ryby i węża. Mogą one reprezentować pokusę albo dusze, które umarły na lądzie i morzu. Flankujące portal kapitele udekorowano wizerunkami dwóch orłów na wzór mitycznych feniksów po lewo od wejścia oraz figury mężczyzn wyłaniających się spomiędzy foliażu z przywodzącymi na myśl fleur-de-lys roślinami w obu dłoniach. Nad nimi znalazł się pozbawiony dekoracji tympanon.

Najważniejsze zdobienia wszak przedstawiają tu motywy zaczerpnięte z Księgi Objawienia oraz Księgi Rodzaju. Na płaskorzeźbach bezpośrednio nad łukiem przedstawiono Baranka Bożego, otoczonego dwoma reliefami z przedstawieniami czterech starców Apokalipsy po obu stronach. Wokół obecne są ornamenty roślinne i zoomorficzne, pośród których znalazły się dwie ludzkie postaci. Prawdopodobnie przedstawiają Stworzenie i Upadek. Dekoracja roślinna przywodzi na myśl winorośla, których owoce dziobią ptaki. Symbolizować ma to stworzenie i odkupienie, jednakowoż może też przedstawiać przypowieść o ziarnku gorczycy.

Góra świętego Michała – Legendy XII-wiecznego mnicha

Wyżej znajduje się oculus owinięty roślinną płaskorzeźbą, a nad nim jest jeszcze pięć nisz rozdzielonych konsolami z otwartymi dłońmi. Pierwsze skrzypce gra tu Jezus Chrystus z Księgą Życia, którego flankują przedstawienia świętego Jana i Matki Boskiej oraz świętego Michała i świętego Piotra.

Wnętrze Saint-Michel d’Aiguilhe

Wnętrze kaplicy to piękny przykład niedoskonałej budowli romańskiej. Nieregularny plan oraz nierówna posadzka nikną w stosunkowo ciemnej przestrzeni, doświetlonej wyłącznie przez niewielkie otwory okienne. Zdecydowanie wyróżnia się tu ambit wsparty na monolitycznych kolumnach, których kapitele ozdobiły rośliny i zwierzęta. 

Sklepienie X-wiecznej części pokryte jest freskami przedstawiającymi motyw Maiestas Domini. Stwórcę uwieczniono tu w towarzystwie słońca i księżyca, a nad nim przedstawiono świętego Michała w obecności dwóch serafinów. W narożnikach umiejscowiono medaliony Czterech Ewangelistów, a pomiędzy nimi znalazły się jeszcze dwa anioły. 

Opactwo w Auxerre – Nad grobowcem świętego Germana

Na ścianach przedstawiono Zmartwychwstanie umarłych, Niebo jako zamek, Piekło z ludźmi karanymi przez demony, Dwunastu Apostołów, świętych i anioły. W kaplicy południowo-wschodniej umieszczono więcej fresków z przedstawieniami aniołów i biskupów. Z kolei w kaplicy północno-wschodniej stanęła drewniana figura św. Michała z XIV lub XV wieku oraz brązowa figura Najświętszej Marii Panny.

Pałac papieski w Awinionie – Nowa Stolica Apostolska

Kaplica Saint-Michel d’Aiguilhe jest traktowana jako muzeum, więc wejść można do niej po zakupie biletu w określonych godzinach. Wysokość może stanowić spore wyzwanie, niemniej trud wspinaczki wynagrodzą widoki. I oczywiście unikatowe sanktuarium – budowla absolutnie fantastyczna. Głównie przez wzgląd na fakt, że od tysiąca lat nie uległa wielkim modyfikacjom, a jej nader atrakcyjne położenie sprawia, że przynajmniej w regionie, nie ma sobie równych. 

Lektura:

• https://www.rochersaintmichel.fr/histoire-du-rocher-et-de-la-chapelle/ 
• http://www.sacred-destinations.com/france/le-puy-st-michael-chapel 
• http://architecture.relig.free.fr/puy_aiguilhe.htm *